Se paske penti se yon aktivite kiltirèl nou rankontre chak jou nan lari Pòtoprens ki fè nou gen okazyon rankontre yon atis-pent. Lè nou wè yon atis k ap vann tablo e ki chita devan chevalè l k ap penn, nou enterese al gade sa l ap fè. Lè w se yon jounalis kiltirèl, ou pi enterese atò pou pwoche bò kote l. E se paske sa atis la pwopoze nan lari a atire nou ki fè n al pale avè l. Depi yon penti rale n sou li se paske l touche n. An n al poze atis la kèk kesyon pou nou kapab konprann abilte l, teknik li pou l fè yon tablo.
C.B.S. : Bonswa atis la. M ap pase nan lari a, m voye je m sou tablo yo, m wè w ap travay.
Manmay: Mèsi.
C.B.S. : Ou konn travay.
Manmay: Wi.
C.B.S.: W ap penn, w ap vann tablo. Ou konnen se de gwo aktivite w ap mennen atis la.
Manmay : Se vre wi.
C.B.S.: Atis, ou manyen penso w fen. A! wi. M ta renmen mande w kòman w rele ?
Manmay : Blan yo di sa tou wi. Yo di m manyen penso m fen. Rele m Manmay. Manmay se non atis mwen. Jeremi yo rele m bòs Feliks. Jeremi pa bò lakay m te konn fè jaden.
C.B.S. : Si m konprann byen bòs Feliks… ban m di pito: Manmay. Alòs, atis la, si m konprann byen : ou rive twoke manchèt, wou, kouto digo w pou penso, twal ak penti? Eske se sa l ye?
Manmay : Se sal ye. Se sa l ye menm. Fòk yon nonm viv anba syèl ble peyi Dayiti ak yon metye si ou pa vle al tonbe nan metye ak move zafè. Si ou pa vle ou te mèt rele m Feliks. Madanm mwen renmen non Feliks la. Men tout moun rele madanm mwen ki Jeremi, madan Manmay. Mwen gen douz pitit. Dyòl pèp di se maymay m ap kale. Se pou sa yo rele m Manmay. Gade! tout tablo m siyen Manmay.
C.B.S. : Sou tablo sa a ma p gade la a, Manmay, kòman ou rive reyalize maryaj tè ak limon sa a ? Mwen gen lenpresyon tè a, limon an byen reyèl sou twal la. Atis la, ki teknik ou ?
Manmay : Teknik! Mwen pa gen teknik mesye. Mwen pa janm brase tè ak limon pou m penn. Bondye tande m! Se vre m pa gen lajan pou m achte penti nan tib sèdènyetan… Blan pa vizite nou ankò. Blan, Blan ki rele Blan pa antre an Ayiti ankò. Mwen pap ba w manti. Manmay sèvi ak penti kay ou jwenn nan mamit, nan gwo mamit.
C.B.S. : Ou sèvi ak penti nan mamit. O! O! Konbyen tan menm tablo sa yo rive kenbe sou twal la ?
Manmay : Dezan. Petèt twa, katran. Alafen, koulè yo kaye sou twal la. Ou konn wè ma labou ki seche anba solèy cho ? Konsa tablo a tounen lèt kaye.
C.B.S.: Se konsa w fè sa?
Manmay : Depi mwen vann tablo a li pa devan je m ankò. Ou wè venvennkat la, monnami, se senk san goud, senk san senkant goud m likide l! Ou wè, pafwa; m ka di souvan, trè souvan, se jou ki bare penti a, se jou yo wi ki tiye penti a. Lè anpil ak yon pakèt jou bare penti a, mezanmi, yo tou fè yon kò pou sasinen l.
C.B.S. : M tande wi. Kòm ou se atis pent, èske ou travay avèk mak penti say o : ultrèk, grinbachè…
Manmay : Grinbak ! Bagay chè sa yo ! Non. O non! Mwen pa gen penso pou penti nan tib. O o! O ! penso m se plim chwal, pit, plim kochon… se ak yo pa bò isit mwen sèvi. O ! se poko laj pa m. Mezanmi !
C.B.S. : Ki sijè, Manmay, ou penn ojis ?
Manmay : Apa yo devan w la : ti tonton, ti madanm, kay, machin, bourèt… pa fè m pale.
C.B.S.: Ou fè ekspozisyon deja ?
Manmay : Ekspozisyon ! Mwen gen kadav m ap ekspoze ?
C.B.S.: Mwen wè ou se yon pent primitif.
Manmay : Gad lè l ye w ap vin manke m dega. Mwen k primitif la ? Malere pa bèt.
C.B.S.: Mwen vle di w se on pent… nayif.
Manmay : Nayif menm ! Nayif ! ou wè m se yon atis nayif frè m ?
C.B.S.: Rete! Gade mizè atis nan peyi m! An n kraze yon kite sa. Bon, Manmay, ki pwojè w men m?
Manmay :Achte yon tablo nan men m. Achte yon tablo, epi, m a di w pwojè m.
C.B.S.: Atis la ou tèlman ensiste, mwen oblije achte yon twal nan men w wi la.
Manmay : Ou tèlman fè m pale, ak kòb w ap ban mwen an m ap tou pran yon bouyon pye bèf.
C.B.S.: M ap pran de tablo sa yo. De venvennkat sa yo. Konbyen ou di m ankò?
Manmay : Ou te mèt pran yo pou mil goud.
C.B.S.: Mèsi anpil.
Manmay : Ou ban m kòb… ou ban m… se kòb pou kat tablo wi la ou lage nan men m.
C.B.S.: Pa gen pwoblèm. Tout kòb la pou ou. Se de mil goud li ye, tonton!
Manmay : O o! An jwèt konsa, s on blan w ye la wi.
C.B.S.: Wi, Manmay. Manmay, ou se atis pent, ki pwojwè w menm?
Manmay : Pwojè m tou senp wi. Si w wè sa, pwojè m tou senp : vann tablo, vann tablo, vann tablo pou m achte yon machin pou m fè taksi.
(N ap raple w, tèks sa se yon fiksyon nou tire nan yon istwa nou viv pèsonèlman nan Bisantnè. Sa fè lontan, lontan deja)
Claude Bernard Sérant
serantclaudebernard@yahoo.fr
Videyo sou Madan Franck Paul
